Aile Şirketlerinde Kurumsallaşmanın Zorlu Ama Gerekli Adımları

Aile şirketleri, Türkiye ekonomisinin belkemiğini oluşturan, kökleri genellikle onlarca yıla uzanan işletmeler olarak bilinir. Ancak, bu şirketlerin sürdürülebilirliği ve büyüyerek nesiller boyu varlığını sürdürebilmesi için kurumsallaşma adımları vazgeçilmezdir. Her ne kadar kurumsallaşmak sancılı ve zorlu bir süreç gibi görünse de, başarının kapısını aralayan anahtar yine bu adımlardan geçmektedir. Türkal Partners olarak sahada edindiğimiz tecrübe ve danışmanlıklarımızdan yola çıkarak, aile şirketlerinin neden, nasıl ve hangi adımlarla kurumsallaşmaya geçiş yapması gerektiğini detaylarıyla paylaşmak istiyoruz.

Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma Nedir?

Kurumsallaşma, bir işletmenin kişilere bağlı olmadan, tanımlı süreçlerle, sürdürülebilir ve tekrarlanabilir şekilde işler hale gelmesidir. Özellikle aile şirketleri için kurumsallaşmak, şirketin bir birey ya da aile üyesinin kararıyla değil, yazılı prosedürlerle yönetilmesi; şirket hafızasının oluşması ve kuşaktan kuşağa aktarılabilmesidir. Peki, neden aile şirketlerinin büyük çoğunluğu ikinci kuşağa devredilemeden ya da devredildikten kısa bir süre sonra kapanma riskiyle karşılaşıyor?

• Yetki ve sorumlulukların net olmaması
• Açık ve şeffaf bir iletişim ortamının sağlanamaması
• Aile üyeleri arası çekişmeler
• Profesyonelleşmeye karşı duyulan direnç
• Gelecek planlamasının yapılmaması

Kurumsallaşma Sürecinde Hangi Sorular Sorulmalı?

Kurumsallaşmaya adım atmak isteyen aile şirketlerinde çoğu zaman nereden başlanacağı bilinmez, süreç çok karmaşık ve korkutucu gelebilir. Ancak, doğru sorular sorulduğunda yolun önemli bir kısmı aydınlanmış olur:

• Şirketin vizyonu ve misyonu nedir? Gelecek hedefleriniz ve şirketin “neden var olduğu” net mi?
• Yönetim yapısı nasıl olmalı? Kim, hangi kararlardan sorumlu olacak? Yönetim Kurulu var mı? Aile üyeleri dışında profesyonel yöneticiler görev alacak mı?
• Yetki ve sorumluluklar yazılı olarak tanımlanmış mı? İş tanımlarınız mevcut mu?
• İnsan kaynakları, muhasebe, satış gibi süreçlerde standartlaşma sağlandı mı? Herkes kendi yöntemini mi kullanıyor, yoksa prosedürler oturdu mu?
• Aile içi iletişim nasıl sağlanıyor? Duygusal kararlar mı baskın, yoksa şeffaf ve kurallı bir iletişim mi var?
• Nesil geçişi için bir hazırlık yapıldı mı? Şirketin gelecek 10, 20 hatta 50 yılı için bir yol haritası mevcut mu?

Bu soruların cevapları genellikle net değildir ve cevaplamak için dışarıdan bir bakış veya profesyonel destek gerekebilir. Tam bu noktada, Türkal Partners olarak, kurumsallaşma yolculuğunuzda yol arkadaşı olabiliriz. Şirketinize özel analizler, süreç tasarımları ve eğitimlerle adım adım bu soruların her birini güvenle cevaplayabilirsiniz.

Kurumsallaşmanın Başlıca Adımları Nelerdir?

Kurumsallaşmaya başlamak için sihirli bir formül yoktur, fakat belli başlı adımlar izlenirse sürecin yönetilmesi hem kolaylaşır hem de başarı şansı artar. İşte aile şirketlerinde kurumsallaşmanın temel adımları:

1. Vizyon ve Misyonun Belirlenmesi:
   • Nereye gitmek istiyorsunuz?
   • Şirketinizin topluma sağladığı katma değer nedir?

   Açık bir vizyon ve misyon belirleyen aile şirketlerinde, çalışanlar ve aile üyeleri kendilerini daha fazla ait hisseder ve ortak bir amaca hizmet ederler.

2. Yönetim Organlarının Kurulması:
   • Yönetim Kurulu var mı?
   • Sadece aile üyeleri mi, yoksa dışarıdan profesyoneller de yer alıyor mu?

   Yönetim Kurulu, şirketin stratejik hedeflerine ulaşmasında kritik rol oynar. Bu kurul, karar mekanizmasını profesyonelleştirerek kişisel ilişkilerden bağımsız hale getirir.

3. Yetki ve Sorumlulukların Tanımlanması:
   • Her pozisyonun görev tanımı ve performans ölçütü belli mi?

   Bu tanımlama olmadan, işlerin kime ait olduğu zamanla unutuluyor, sorumluluğun netleşmemesi de operasyonlarda aksamalara yol açıyor.

4. Süreçlerin Standartlaştırılması:
   • Satış, pazarlama, üretim veya müşteri hizmetlerinde herkes aynı standartları mı uyguluyor?

   İşe yeni giren kişilerin adaptasyon süresini kısaltmak ve işlerin sürekliliğini sağlamak için proseslerin yazılı hale getirilmesi şart.

5. Aile Anayasasının Oluşturulması:
   • Aile bireylerinin şirket içindeki hak, yetki ve sorumlulukları yazılı olarak belirlenmiş mi?
   • Aile içi anlaşmazlıklar nasıl çözülecek?

   Aile anayasası, şirketin duygusal çatışmalardan uzak, sağlıklı ve düzenli bir yapıda devam etmesini sağlar.

6. Profesyonel Yöneticilerin ve Dış Danışmanların Dahil Edilmesi:
   • Aile üyeleri dışında bilgiye, tecrübeye sahip profesyonellerden yararlanıyor musunuz?

   Bu adım, şirketin risk yönetimi, inovasyon gibi konularda zenginleşmesini, büyümesini ve rekabet avantajı elde etmesini sağlar.

7. Nesil Geçiş Planlaması (Süreklilik):
   • Bir sonraki kuşak şirketi devralmaya hazır mı?
   • Yeni nesil, işin ruhunu taşıyor ve gerekli yetkinlikleri kazanıyor mu?

   Aksi durumda, işleri bırakmak zorlaşır, şirketin devamı tehlikeye girer.

Tüm bu adımlarda problem yaşanmasının doğal olduğunu belirtmek isteriz. Özellikle aile dinamiklerinin iş dünyasına yansıması, süreçleri karmaşıklaştırabiliyor. Bu sebeple, burada bir uzman desteğine başvurmak, süreci hızlandırıyor ve hatalı adımların önüne geçiyor. Türkal Partners çatısı altında sunduğumuz kurumsallaşma danışmanlığı sayesinde, adımlarınızı en doğru ve sürdürülebilir biçimde atabilirsiniz.

Aile Şirketlerinde Kurumsallaşmanın Önündeki Engeller Nelerdir?

Peki, neden birçok aile şirketi kurumsallaşmada geç veya eksik adımlar atıyor? Karşılaşılan başlıca engeller şunlardır:

• Duygusal Bağlılık ve Kararlar: Sahip olunan şirket çoğu zaman bir aile mirasıdır ve duygusal bağlar, objektif kararların alınmasını engelleyebilir.
• Yetki Devir Edememe: Şirketi kuran ilk jenerasyon, gücü devretmekte genellikle zorlanır. Peki, yetki devri nasıl kolaylaştırılır?
• Gizlilik ve Güvensizlik: Bilgilerin dışarıdan biriyle paylaşılması aile büyükleri tarafından sakıncalı görülebilir. Güven ortamı nasıl oluşturulur?
• Aile İçi Çekişmeler ve İletişim Eksikliği: Kardeşler arası anlaşmazlıklar, prim sistemi ve şirket yönetimindeki görüş ayrılıkları süreci tıkayabilir. Bu tip sorunlar nasıl önlenir?

Tüm bu engellerin aşılması elbette kolay değil. Ancak, iletişimi güçlendirmek, şeffaflığı artırmak ve dışarıdan uzman desteği almak, sürecin sağlıklı ilerlemesinde kritik rol oynuyor. Ayrıca, siz de Türkal Partners Aile Şirketi Kurumsallaşma Programı ile bu engelleri kolayca aşabilirsiniz.

Aile Şirketleri için Kurumsallaşmanın Faydaları Neler?

Kurumsallaşmanın zorluklarından bahsettik, peki ya aile şirketi kurumsallaşırsa ne olur? İşte başlıca kazanımlar:

• Şirket kimliği ve kültürü güçlenir.
• Süreklilik ve sürdürülebilir büyüme sağlanır.
• Profesyonellik sayesinde hatalar ve kaynak israfı azalır.
• Yetki ve sorumluluk dağılımı sayesinde her birey kendi alanında odaklanır, böylece verimlilik artar.
• Aile içi çatışmalar azalır, aile üyeleri arasında güven ve iş birliği gelişir.
• Gelecek kuşaklar için işin devri kolaylaşır, nesiller boyu şirket yaşar.
• Yatırım yapılabilirlik ve dış pazar açılımı kolaylaşır.

Siz de şirketinizin bu avantajları elde etmesini ister misiniz? Kısa bir form doldurarak danışmanlık sürecimizi başlatabilir veya bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Aile Anayasası Nedir ve Neden Gereklidir?

Aile anayasası, ailenin ve şirketin gelecekte karşılaşabileceği olası kriz ve anlaşmazlıkların önüne geçmek için, ailenin yönetim ve karar alma süreçlerinde uyacağı kurallar bütünüdür.

• Aile anayasası neleri kapsamalı? Şirket ortaklık yapısı, yönetim kurulu seçim kriterleri, yeni neslin şirkete/ yönetim kuruluna geçiş şartları, prim ve kar dağıtım prensipleri, aile üyelerinin şirkette çalışabilmesi için gereken yetkinlikler, aile konseyi ve bunun işleyiş kuralları gibi başlıklar mutlaka anayasada tanımlanmalı.
• Kimler tarafından hazırlanmalı? Tüm aile üyelerinin katılımı ile ve mutlaka bir uzman danışmanın desteği ile hazırlamak en doğrusu.
• Aile anayasası değiştirilebilir mi? Elbette, ama değişiklikler ancak ailenin çoğunluğunun onayı ile yapılmalıdır.

Şirketinizde aile anayasası yoksa, şirketle ilgili kararlar kişisel insiyatiflere kalabilir. Bunu önlemek için bizimle birlikte çalışabilir, size özel anayasa rehberliğimizi deneyimleyebilirsiniz.

Kurumsallaşmada Danışmanlık Almak Zorunda Mıyız?

Sık sorulan bir soru; peki kurumsallaşmak için mutlaka danışmanlık almak şart mı? Elbette bazı aile şirketleri bu süreci kendi başlarına başlatabilir, ancak sürecin karmaşıklığı, aile ilişkilerinin hassaslığı ve doğruluğunun sağlanabilmesi için, tarafsız ve deneyimli bir dış gözün katkısı süreci hızlandırır. Bir profesyonelin bilgi ve tecrübesiyle yapılanlar:

• Nesil geçişinin gerektirdiği kültür ve vizyon aktarımlarını kolaylaştırıyor,
• Şirketi tarafsız şekilde analiz ederek geliştirilmesi gereken alanları ortaya çıkarıyor,
• Strateji ve süreç tasarımında global örnekleri uygulamaya sokabiliyor,
• İç iletişimi geliştiriyor, çatışmaları daha rahat yönetiyor,

Türkal Partners’ın uzman ekibiyle iletişime geçtiğinizde, sürecin uzun ve karmaşık bir yol olduğunu görebilirsiniz ancak güvenli ve sürdürülebilir adımlarla ilerlersiniz.

Kurumsallaşma Ne Kadar Sürer? Maliyeti Nedir?

Başka bir önemli soru: Kurumsallaşmanın süresi ve maliyeti ne kadardır? Bu sorunun tek bir cevabı yoktur, çünkü her şirketin mevcut kurumsal seviyesi, aile büyüklüğü, sektör gereklilikleri, aile bireylerinin istekliliği gibi faktörler süreyi ve maliyeti etkiler. Türkal Partners olarak, önce ücretsiz bir analiz ve ön değerlendirme yapıyoruz, mevcut durumunuza göre size özel bir yol haritası ve teklif sunuyoruz.

• Küçük aile işletmelerinde: 6-12 ay arasında, temel adımlar tamamlanabilir.
• Orta ve büyük ölçekli şirketlerde: 1,5 – 3 yıl arası, daha kapsamlı bir süreç olabilir.
• Maliyetler: Şirketin büyüklüğüne ve danışmanlık hizmetinin kapsamına göre değişiklik gösterir. Net bilgi için bize ulaşabilirsiniz.

Kurumsallaşma Sonrası Şirket Kültürü ve Başarı Ölçümü

Peki, kurumsallaştığınızı nasıl anlayacaksınız? Şirket kültüründe meydana gelen değişim, yönetim süreçlerinde sağlanan şeffaflık ve kararların nesnel şekilde alınması, en önemli göstergelerdir. Ayrıca;

• İç müşteri memnuniyeti (çalışan mutluluğu) artıyorsa,
• Aile içi çatışmalar azalıyorsa (ölçümlenebilir bir şekilde),
• Kâr marjları ve iş sonuçları iyileşiyorsa,
• Daha fazla genç yetenek şirkete çekilebiliyorsa,
• Yeni pazarlara açılım mümkün oluyorsa,

Doğru yoldasınız demektir. Ölçülebilir bir kurumsallaşma programına ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız, bize danışın.

Sıkça Sorulan Sorular

Kurumsallaşma şirketin aile ruhunu öldürür mü?
Hayır, tam tersi; doğru kurumsallaşma aile ilişkilerine zarar vermeden, işin sağlıklı yürütülmesini sağlar. Aile değerlerini yaşatarak profesyonelleşmek mümkündür.

Kurumsal yönetim ile aile şirketi olgusu birbiriyle çelişir mi?
Hayır. Aile şirketi olma özelliği kaybolmadan, profesyonel yönetim ilkeleri başarıyla uygulanabilir. Hangi noktada profesyonel desteğe ihtiyaç duyulduğunu birlikte tespit edebiliriz.

Aile şirketimizde kurumsallaşmak için ilk olarak ne yapmalıyız?
İlk olarak, tüm ortakların ve aile üyelerinin süreçte yer almasını sağlayın. Ortak bir kurumsallaşma vizyonu oluşturarak küçük bir adım atmak bile son derece kıymetlidir.

Küçük aile işletmeleri de kurumsallaşmalı mı?
Kesinlikle! Şirket büyüklüğü ne olursa olsun, belli bir sistem dahilinde çalışmak küçük şirketlerin de ömrünü uzatır ve büyümeyi teşvik eder.

Dışarıdan yönetici alınmalı mı?
Pek çok durumda evet. Dışarıdan gelen yöneticiler şirketin görmediği noktaları ortaya çıkartabilir ve gelişime katkı sağlarlar.

Şirketinizi Geleceğe Taşımak için Hazır mısınız?

Aile şirketinizde kurumsallaşmanın gerekliliğini hissediyorsanız, süreci başlatmak ve başarılı bir şekilde tamamlamak için profesyonel bir yol arkadaşına ihtiyaç duyuyorsanız, Türkal Partners ekibiyle iletişime geçmekten çekinmeyin. Sizinle bir ön görüşme yapmak, sorularınıza cevaplar vermek ve şirketiniz için en doğru kurumsallaşma adımlarını birlikte planlamak için buradayız.